Un asollado día de marzo é o elixido para cortar as sandías Gatinho (mini raiadas) que Esther Molina cultivou na súa leira de invernadoiros ecolóxicos dos Grillos sen utilizar insecticidas, grazas ao control biolóxico de pragas. Esther é unha das agricultoras do hub español de invernadoiros do proxecto IPMWORKS de Horizonte 2020 liderado polo técnico do hub Eduardo Crisol Martínez, de COEXPHAL. Participamos tamén neste proxecto liderando un HUB de viticultores galegos.
Á vista, entre bandas e corredores, repartidas por todo o invernadoiro, atópanse todo tipo de plantas de reserva (caléndula, siempreviva, lobularia, ortiga, fiúncho, xirasol, coandro, entre outras e, por suposto, bancal de cereais). Estas plantas de reserva non son decorativas, senón totalmente funcionais.
O ano pasado foi unha tempada difícil para a sandía e o melón debido á climatoloxía adversa, abundantes precipitacións, días escuros e bruma, polo que os pulgones convertéronse nun gran problema para moitos agricultores. Con todo, Esther puido dominar a este inimigo das cucurbitáceas grazas á práctica do control biolóxico de conservación. Trátase dunha estratexia de xestión de pragas que apoia aos inimigos naturais das pragas presentes no agroecosistema e fomenta a súa eficacia como depredadores, parasitoides ou patógenos. Estes inimigos naturais regulan así a propagación das pragas na explotación.
“Todo o que fago é coidar a biodiversidade. As plantas de reserva están instaladas desde o pasado mes de xuño, e por experiencia propia é a ferramenta máis eficaz. Conservan o medio ambiente, pero tamén os seus insectos beneficiosos, que manteñen baixo control aos pulgones.”, di Esther. Ela tamén estivo tranquila a pesar do mal tempo deste ano. “Sufrín menos porque teño unha gran biodiversidade, e grazas ás abellas, abellóns, pero tamén ás moscas planadoras, crisopas e outros insectos, a polinización non se retardou nin se detivo”, asegura.
Esther é membro do hub español liderado por COEXPHAL, formado por un grupo mixto de 12 agricultores ecolóxicos e convencionais. Neste hub, os agricultores de invernadoiro intercambian os seus coñecementos sobre a aplicación de estratexias de xestión de pragas integrada (IPM). As técnicas IPM baséanse na combinación de diversas medidas de xestión de pragas, como a prevención ou o control non químico, nas explotacións co fin de reducir a dependencia dos praguicidas. “Na granxa ecolóxica de Esther podemos ver que coa combinación adecuada de estratexias de xestión de pragas non é necesario o uso de pesticidas para producir produtos agrícolas. É estupendo ter un exemplo así no noso centro de invernadoiros para que Esther poida compartir as súas experiencias cos demais agricultores.” afirma Eduardo, o técnico que lidera o Hub.
A líder do sector ecolóxico transversal en IPMWORKS, Lisa Sinnhuber de IFOAM Organics Europe, destaca: “Como podemos ver na granxa de Esther, os agricultores ecolóxicos son expertos na xestión de pragas sen utilizar pesticidas. Na agricultura ecolóxica, a protección das plantas baséase nos servizos ecosistémicos que proporciona unha biodiversidade ben mantida e funcional, así como en medidas preventivas para depender o menos posible de insumos externos. Como último recurso, os agricultores ecolóxicos poden utilizar produtos fitosanitarios naturais, pero o uso de pesticidas e herbicidas sintéticos está prohibido. Espero que este exemplo da granxa de Esther inspire a outros agricultores en IPMWORKS”.
En resumo, utilizando o control biolóxico de conservación, Esther foi capaz de producir sandías ecolóxicas de alta calidade sen utilizar insecticidas. Ela está a centrar o seu esforzo en protexer e potenciar a actividade dos inimigos naturais das pragas cunha ampla diversidade de plantas que proporcionan refuxio e alimento a este nobre exército.
Sobre IPMWORKS
O proxecto IPMWORKS constrúe unha rede europea de explotacións agrícolas para demostrar estratexias de xestión de pragas integrada (IPM) e promover a adopción das devanditas estratexias mediante o intercambio de coñecementos. IPMWORKS coordina as redes existentes que promoven a xestión de pragas integrada e pon en marcha novos HUBs de granxas en rexións ou sectores onde aínda non existía unha rede relevante. Os coordinadores dos nodos desempeñan un papel fundamental á hora de facilitar o intercambio de coñecementos, axudar aos agricultores para atopar as súas propias solucións e organizar actividades de demostración locais. Lideramos un deses HUBs, composto por viticultores galegos, cos que xa organizamos diversos eventos para exemplificar técnicas como a poda do viñedo para a prevención das súas enfermidades, a predición da enfermidades fúngicas ou o uso de feromonas e morcegos para combater a avelaíña do acio.
